#: locale=pl
## Tour
### Description
### Title
tour.name = Wirtualne Kopalnie VR
## Skin
### Button
Button_04F30007_568D_5FFA_41D0_9FFD9D9A9041.label = POMIŃ JAZDĘ
Button_0AEB5577_2D08_CE7B_41B6_192923248F4E.label = POWIERZCHNIA >
Button_0EA89759_165A_4CE9_4182_D0B333023FB1.label = Nadszybie
Button_28BC8D3E_2610_0B4A_41B5_04F70564088A.label = Kombajn urabiająco-kotwiący typu Bolter Miner
Button_28F3CF74_2610_07DD_41BD_1CF406D990E3.label = Skip
Button_5AB85F7B_40D3_00DE_41A0_52785BEFA815.label = Łaźnia łańcuszkowa
Button_5AB86F7A_40D3_00DE_41BD_D1B9EFCA70D1.label = Brama osobowa
Button_5AB8AF7B_40D3_00DE_41CD_E4BAA6CA3ED1.label = Lampownia
Button_5B1F16A9_4F08_3101_41C0_148FE9D83410.label = DÓŁ >
Button_5BB136B8_7188_348D_41CE_784F959058FB.label = Szyb materiałowo-zjazdowy
Button_5C1E8374_4F3B_D707_41C8_C8242B461C37.label = Podszybie
Button_5C1EA374_4F3B_D707_41BE_00FEEB6D514B.label = Zjazd szybem
Button_5C1ED376_4F3B_D703_41C6_ED2C0CFAEEDA.label = Kolej podziemna
Button_5C1F3376_4F3B_D703_41D1_B5D8230D600A.label = Przekop
Button_5C1F6376_4F3B_D703_41CC_A886AFB8DA74.label = Kolejka materiałowo-osobowa
Button_5C1FB377_4F3B_D701_41B8_31B63BB846ED.label = Chodnik przygotowawczy z kombajnem chodnikowym
Button_5CDDE6E0_4769_9DD8_41B1_F8ACCFBC914E.label = Cechownia
Button_8267B3FB_72B2_8381_41A9_61F3BF2A0FB5.label = POMIŃ ZABUDOWĘ
Button_8D71D385_F1DF_FF11_41EB_290BCF3A350E.label = POMIŃ JAZDĘ
Button_9121B046_F160_1746_41BC_9A12C8C9F95A.label = POMIŃ JAZDĘ
Button_93084A72_A995_0B1A_41D4_2977DF14B96A.label = Zakład Przeróbki Mechanicznej Węgla
Button_93466A0E_A99D_0B0B_41DA_AE58875BB6A1.label = Stacja odmetanowania
Button_93C32C66_A99F_0F3B_41D9_3ECA104C7E5F.label = Kopalniana Stacja Ratownictwa Górniczego
Button_93E0818A_A99D_3908_41D7_A3458159E8CA.label = Układ kogeneracyjny
Button_94A8BF37_A9F7_0911_41C7_FB050C1F6858.label = INNE MIEJSCA I OBIEKTY >
Button_94F7806F_A99F_1709_41DF_97DD79B2F417.label = Centralny Magazyn Ratowniczy
Button_956FE01B_A99B_170A_41DD_B756492A4F7A.label = Załadunek węgla
Button_B8B926BD_92C3_76F9_41C3_B1F55FBD0220.label = Ściana
Button_BFD2E5C9_F160_39DE_41E7_BF6C5605A688.label = POMIŃ ĆWICZENIE
Button_C9AA2F50_CBB3_4739_41C1_F458F8D20AE5.label = Centrum Zaawansowanej Analityki Danych (CZAD)
Button_C9C8778A_CBB3_4729_41E1_37F07AB1FF0D.label = Dyspopzytornia ruchu
### Multiline Text
HTMLText_0DFF801C_518F_61F1_41C9_301011E2231A.html = Czy wiesz, że?
PŁUCZKA CIECZY CIĘŻKIEJ
Cieczą ciężką jest każda ciecz, której gęstość przekracza gęstość wody. Zastosowanie cieczy ciężkich w przeróbce mechanicznej węgla opiera się na zjawisku utrzymywania się na jej powierzchni ziaren o gęstości mniejszej od gęstości samej cieczy i tonięcia w niej ziaren o gęstości większej. Do rozdziału surowców na żądane produkty użyteczne i nieużyteczne w Zakładach Przeróbki Mechanicznej Węgla używane są ciecze ciężkie zawiesinowe. Najczęściej stosowaną w polskim górnictwie węglowym cieczą ciężką zawiesinową jest mieszanina wody z magnetytem, wykorzystywana we wzbogacalnikach zawiesinowych typu DISA oraz typu TROMP. Magnetyt stosowany jest ze względu na łatwość uzyskania pożądanej gęstości cieczy ciężkiej oraz jego skuteczny odzysk dzięki zastosowaniu rekuperatorów magnetycznych.
Czy wiesz, że?
SZYB
Jazda ludzi górniczym wyciągiem szybowym nie może odbywać się z prędkością większą niż 12 m/s (43,2 km/h). Tyle samo wynosi dopuszczalna prędkość powietrza w szybach i szybikach podczas jazdy ludzi.
Company Name
www.loremipsum.com
info@loremipsum.com
Tlf.: +11 111 111 111
Czy wiesz, że?
NADSZYBIE
Na każdym nadszybiu szybu zjazdowego instaluje się urządzenie sygnalizujące zniżkę ciśnienia barometrycznego. Zmiany ciśnienia barometrycznego w kopalniach podziemnych, szczególnie tych, w których występuje zagrożenie metanowe, mają istotny wpływ na bezpieczeństwo pracy. Niskie ciśnienie atmosferyczne powoduje, że gazy zgromadzone w zrobach, w tym metan, mają tendencję do wypływania do czynnych wyrobisk. Przenikanie powietrza do zrobów lub odizolowanych pól pożarowych przy wysokim ciśnieniu może skutkować zainicjowaniem pożaru endogenicznego, powstaniem mieszaniny wybuchowej metanu z powietrzem lub wzrostem aktywności pożaru w otamowanej przestrzeni.
Czy wiesz, że?
SZKOLENIE OKRESOWE PRACOWNIKÓW
W górnictwie podziemnym kładzie się nacisk na okresowe szkolenia załogi. Wykonywane prace, należące do ciężkich i niebezpiecznych, prowadzone są w warunkach wielu zagrożeń naturalnych. W takich warunkach załoga musi mieć odpowiednie kwalifikacje i wyszkolenie, świadomość zagrożeń oraz znajomość dróg ewakuacyjnych.
Czy wiesz, że?
ZAGROŻENIE KLIMATYCZNE TZW. TEMPERATURA
W podziemnych wyrobiskach zakładów górniczych wydobywających węgiel kamienny temperatura powietrza w miejscu pracy, mierzona termometrem suchym, nie powinna przekraczać 28°C. W wyrobiskach, w których temperatura wynosi powyżej 28°C lecz nie przekracza 33°C, stosuje się odpowiednie rozwiązania techniczne dla obniżenia temperatury, jak np. urządzenia klimatyzacyjne lub ogranicza czas pracy zgodnie z obowiązującymi przepisami. Gdy temperatura powietrza przekracza 33°C mogą być prowadzone tylko prace w ramach akcji ratowniczej.
Czy wiesz, że?
SZYB
W należącej do Jastrzębskiej Spółki Węglowej kopalni węgla kamiennego „Budryk”, znajduje się najgłębszy w Polsce szyb o głębokości 1320 metrów. Szyb VI, o którym mowa, jest peryferyjnym szybem o średnicy 9 m, służącym do transportu materiałów i ludzi (szyb materiałowo-zjazdowy). Pogłębianie szybu od poziomu 1050 rozpoczęto w lipcu 2011 roku, a zakończono w czerwcu 2015 roku. Warto nadmienić, że prace wykonywano podczas normalnej pracy szybu. Udostępnione nim są poziomy 500, 900, 1050 oraz 1290, który w przyszłości będzie głównym poziomem wydobywczym kopalni „Budryk”.
IZOTOPOWE URZĄDZENIE
KONTROLNO-POMIAROWE
Źródła promieniowania jonizującego zastosowane w izotopowych urządzeniach kontrolno-pomiarowych wykorzystuje się w kopalniach m.in. do pomiarów stanu napełnienia i opróżnienia naczyń skipowych. Działają one podobna jest fotokomórka, lecz rolę światła pełni w nich promieniowanie jonizujące, pozwalając na prawidłową ocenę poziomu zasypu w warunkach znacznego zapylenia.
Czy wiesz, że?
DRUŻYNA RATOWNICZA
Bezpieczeństwo pracowników i ruchu zakładu górniczego wymaga aby, w jego ramach, funkcjonowała drużyna ratownicza, w skład której wchodzą: kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego, zastępcy kierownika, ratownicy górniczy, mechanicy sprzętu ratowniczego. Przynależność do ratownictwa górniczego jest dobrowolna, jednak liczba ratowników górniczych w drużynie ratowniczej podziemnego zakładu górniczego jest uzależniona od liczby osób przebywających w ciągu doby pod ziemią i w przypadku zatrudnienia ponad 2000 pracowników wynosi nie mniej niż 80 ratowników górniczych. W wyrobiskach podziemnych zakładów górniczych wydobywających węgiel kamienny utrzymuje się dyżurujące pięcioosobowe zastępy ratownicze na wszystkich zmianach wydobywczych i niewydobywczych, przy czym na zmianach wydobywczych utrzymuje się co najmniej dwa dyżurujące zastępy ratownicze.
Czy wiesz, że?
WIZERUNEK ŚWIĘTEJ BARBARY (BARBÓRKI)
W każdej kopalni jest szczególne, otoczone opieką miejsce z obrazem lub figurą św. Barbary, którą górnicy przed wiekami obrali jako swoją Patronkę i strażniczkę bezpieczeństwa pod ziemią. Przed zjazdem na dół oraz na dole należy pozdrawiać się tradycyjnym „Szczęść Boże”.
Czy wiesz, że?
BOLTER-MINER
Wykonywanie obudowy kotwowej polega na wierceniu w stropie i ociosach wyrobiska otworów a następnie umieszczaniu w nich kotew wklejanych o określonej długości. Zabudowa kotew odbywa się na bieżąco, bezzwłocznie po urobieniu calizny kombajnem. W trakcie pracy kombajn Bolter-Miner zabudowuje co najmniej 6 kotew o długości 2,5 m w stropie wyrobiska oraz po 3 sztuki w każdym ociosie. Ilość i długość kotew oraz ładunków klejowych jest uzależniona od występujących w danym rejonie warunków górniczo-geologicznych i ustalana w oparciu o opinię i projekt rzeczoznawcy, sporządzony na podstawie wykonanych wcześniej badań. Dobowy postęp wyrobiska zależy od występujących warunków stropowych, a tym samym od przyjętej siatki kotwienia.
Czy wiesz, że?
PRZEWIETRZANIE DRĄŻONYCH WYROBISK
W polach metanowych bez przerwy pracują wentylatory lutniowe, przewietrzające drążone wyrobiska za pomocą lutniociągów. W przypadku awaryjnej przerwy w pracy wentylatora lutniowego lub przekroczenia 3% stężenia metanu w powietrzu, wstrzymuje się roboty i wycofuje pracowników, a wejście do zagrożonego wyrobiska zabezpiecza się przed wstępem osób nieupoważnionych. W wyrobiskach korytarzowych, w których odbywa się regularny ruch ludzi, prędkość powietrza nie może przekraczać 8 m/s, a w wyrobiskach wybierkowych (ścianach) - 5 m/s.
Czy wiesz, że?
UCIECZKOWY SPRZĘT OCHRONY UKŁADU ODDECHOWEGO
Ucieczkowy sprzęt ochrony układu oddechowego stosowany jest wyłącznie do samoratowania się ludzi, w celu indywidualnego zabezpieczenia układu oddechowego, w przypadku wystąpienia atmosfery nienadającej się do oddychania. Sprzęt ma za zadanie albo oczyszczać wdychane powietrze albo izolować układ oddechowy. Stosowane w zakładach Jastrzębskiej Spółce Węglowej aparaty ucieczkowe są sprzętem izolującym.
Czy wiesz, że?
OBUDOWA STALOWA PODATNA
Obudowa stalowa podatna ŁP służy do zapewnienia stabilności i trwałości wyrobisk górniczych. Ma ona w górnictwie bardzo szerokie zastosowanie, głównie w wyrobiskach korytarzowych, gdzie występują duże ciśnienia górotworu. Pojedyncze odrzwia obudowy składają się z łuku stropnicowego i łuków ociosowych połączonych strzemionami.
Bardzo ważnymi elementami, decydującymi o prawidłowej pracy obudowy (jej podporności i stateczności), są rozpory zabudowane między poszczególnymi odrzwiami obudowy (kiedyś drewniane, obecnie wykonane głównie z materiałów niepalnych) oraz opinka obudowy, np. z siatek metalowych. Równie ważna jest wykładka stropu złożona ze skały płonnej (odłamków kamiennych powstałych przy drążeniu wyrobiska), która zapewnia właściwy kontakt obudowy z górotworem.
Czy wiesz, że?
ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ
Środki ochrony indywidualnej są noszone bądź trzymane przez pracownika w celu jego ochrony przed jednym lub większą liczbą zagrożeń. Powinny być stosowane w sytuacjach, kiedy nie można uniknąć zagrożeń lub nie można ich wystarczająco ograniczyć za pomocą środków ochrony zbiorowej lub odpowiedniej organizacji pracy.
Czy wiesz, że?
UDZIAŁ DYSPOZYTORA W AKCJI RATOWNICZEJ
Akcję ratowniczą prowadzi dyspozytor ruchu zakładu górniczego do czasu przejęcia jej prowadzenia przez kierownika ruchu zakładu górniczego. Dyspozytor ruchu zakładu górniczego po otrzymaniu wiadomości o zagrożeniu dokumentuje ją w książce raportowej i rozpoczyna prowadzenie akcji ratowniczej.
Czy wiesz, że?
ŚCIANA
Charakterystyczne parametry ściany to:
– długość w granicach od 50 do 400 metrów,
– wybieg, dochodzący do 3 kilometrów,
– wysokość rzadko przekraczająca 4 metry,
– nachylenie podłużne i poprzeczne,
– sposób kierowania stropem, czyli sposób likwidacji pustki po wybranej kopalinie.
Ścianę prowadzoną z zawałem skał stropowych wyposaża się w zmechanizowany kompleks ścianowy, na który składają się: kombajn ścianowy o regulowanej wysokości urabiania, przenośnik zgrzebłowy ścianowy, przenośnik zgrzebłowy podścianowy wraz z kruszarką, sekcje obudowy zmechanizowanej oraz urządzenia pomocnicze. Takie wyposażenie ściany pozwala zastosować cykliczno-potokową organizację pracy.
Czy wiesz, że?
SYGNALIZACJA SZYBOWA JEDNOUDERZENIOWA
W przypadku stosowania sygnalizacji szybowej jednouderzeniowej używa się sygnałów zapowiadających i wykonawczych, określonych na tablicach umieszczonych na każdym stanowisku sygnałowym i w pomieszczeniu maszyny wyciągowej.
Stosuje się następujące podstawowe sygnały wykonawcze:
• 1 uderzenie – „stój”;
• 2 uderzenia – „do góry”;
• 3 uderzenia – „w dół”.
W trakcie prowadzenia jazdy ludzi z danego poziomu sygnalista główny podszybia nadaje sygnały do sygnalisty głównego nadszybia, a ten do maszynisty wyciągowego. Maszynista wyciągowy realizuje kierowane do niego sygnały wykonawcze uruchamiając odpowiednio maszynę wyciągową.
Czy wiesz, że?
LUTNIA WENTYLACYJNA
Lutnia wentylacyjna jest odcinkiem rury wykonanej z metalu lub tworzywa sztucznego. Połączone ze sobą lutnie tworzą lutniociąg. Przepływ powietrza w lutniociągu uzyskuje się za pomocą wentylatorów lutniowych umieszczonych na początku lutniociągu. Rozróżnia się wentylację lutniową wyrobisk ssącą, tłoczącą i kombinowaną (tłocząco-ssącą).
Czy wiesz, że?
WYPOSAŻENIE OSÓB PRZEBYWAJĄCYCH POD ZIEMIĄ
Do zjazdu pod ziemię niezbędne jest posiadanie elementów wyposażenia osobistego takich jak m.in: hełm, okulary ochronne, rękawice ochronne, ochronniki słuchu lub wkładki przeciwhałasowe, lampa górnicza, ucieczkowy sprzęt ochrony układu oddechowego (aparat ucieczkowy), środek ochrony indywidualnej dróg oddechowych (półmaska filtrująca przeciwpyłowa), opatrunek osobisty oraz - w przypadku określonych służb i osób - różnorodne przyrządy pomiarowe.
Czy wiesz, że?
ZAGROŻENIE METANOWE
Metan jest gazem bezbarwnym, bez smaku i zapachu, lżejszym od powietrza. Przy dużych stężeniach skutki jego wdychania są takie same, jak przy braku tlenu, gdyż wypiera tlen w stosunku 5:1. Metan jest wybuchowy w granicach stężeń 5 - 15%, a najbardziej przy stężeniu stechiometrycznym około 9,5% i stężeniu tlenu około 19%. Temperatura zapłonu metanu wynosi ok. 650°C. Do pomiaru stężenia metanu w powietrzu kopalnianym stosuje się urządzenia metanometrii automatycznej oraz metanomierze indywidualne. W przypadku przekroczenia 2% stężenia metanu w wyrobisku wyłącza się sieć elektryczną, unieruchamia maszyny i urządzenia oraz aktywnie zwalcza nagromadzenia metanu. W przypadku przekroczenia 3% stężenia metanu dodatkowo wycofuje się ludzi z zagrożonego wyrobiska. Oprócz zagrożenia metanowego w kopalniach Jastrzębskiej Spółki Węglowej występuje także zagrożenie: wyrzutami gazów i skał, tąpaniami, wybuchem pyłu węglowego, wodne, klimatyczne oraz substancjami promieniotwórczymi. W wyrobiskach kopalni niedozwolone jest posiadanie i palenie tytoniu oraz posiadanie środków do wzniecania ognia.
Czy wiesz, że?
POCIĄG OSOBOWY
Łączna długość czynnych wyrobisk kopalni może znacznie przekraczać 100 km, a odległość miejsc pracy od szybu zjazdowego to niejednokrotnie kilka kilometrów, dlatego na poszczególnych poziomach kopalni funkcjonuje kolej podziemna, zapewniając przewóz osób. Dla przykładu w KWK „Pniówek” długość kolei podziemnej zabudowanej na poszczególnych poziomach wynosi łącznie ok. 30 km. Najwyższa dopuszczalna prędkość pociągu do przewozu osób, a także ładunków niebezpiecznych, takich jak środki strzałowe, paliwa, oleje, kwasy i butle z gazami nie może przekraczać 3,5 m/s (12,6 km/h).
Drogi widzu
„Kopalnie Jastrzębskiej Spółki Węglowej 360°”, jak nigdy dotąd, pozwolą Ci zbliżyć się do realiów pracy górniczej. Pozwól poprowadzić się zgodnie z zaplanowanym scenariuszem lub sam wybierz miejsca i obiekty, które Cię zainteresują. Korzystaj podczas spaceru z dodatkowych materiałów, informacji i ciekawostek. Zatem myszka w dłoń (może być touchpad) lub gogle VR na głowę i w drogę, do charakterystycznych miejsc na powierzchni i na dole kopalni. Bądź uważny, rozglądaj się wokół, a na pewno coś Cię zainteresuje, a niejedno zaskoczy…
PŁUCZKA CIECZY CIĘŻKIEJ
Płuczka cieczy ciężkiej jest zespołem urządzeń do wzbogacania nadawy o dużym uziarnieniu (200-20 mm), działających w środowisku wodnym z wykorzystaniem cieczy ciężkiej zawiesinowej (mieszanina wody z magnetytem). Rozdział nadawy odbywa się dzięki wykorzystaniu zjawiska wynoszenia na powierzchnię cieczy ziaren o gęstości mniejszej od gęstości samej cieczy. Produkt tonący (skała płonna, przerosty) jest wyprowadzany z urządzenia przez koło łopatkowe, natomiast produkt lekki (węgiel) trafia do tzw. przelewu, przy pomocy wygarniaka łopatkowego. Wszystkie produkty wzbogacania (koncentrat, przerost, odpady) zostają skierowane na powierzchnię sitową, gdzie są spłukiwane wodą z natrysków w celu odzyskania obciążnika (magnetytu).
TABLICA PAMIĄTKOWA
„Górnicy pamiętamy!” - Tak zaczyna się wpis na tablicy wmurowanej w ścianę cechowni. Upamiętnia ona pracowników, którzy odeszli na „wieczną szychtę” w wyniku wypadków, zaistniałych w ciągu trwającej ponad pół wieku działalności zakładu. Odsłonięto ją 6 maja 2019 roku w pierwszą rocznicę najsilniejszego w historii Jastrzębskiej Spółki Węglowej tąpnięcia, spowodowanego wstrząsem o energii 2 x 10^9 J, do którego doszło 5 maja 2018 roku na głębokości 900 m. Jego skutki objęły zatrudnioną w tym rejonie załogę. Zastępy ratowników w niewyobrażalnie trudnych warunkach przez 11 dni próbowały dotrzeć do poszkodowanych. Niestety pięciu górników zginęło.
POMYSŁ I REALIZACJA
Zespół projektowy
FILMY 360º ORAZ ZDJĘCIA PANORAMICZNE
Dawid Lach – Biuro Komunikacji i PR, JSW
MONTAŻ I WYKONANIE APLIKACJI
Łukasz Trybułowski – JSW IT Systems
TEKSTY, PREZENTACJE I INNE MATERIAŁY
Joanna Ratomska – JSW Szkolenie i Górnictwo
Wacław Świerkot – JSW Szkolenie i Górnictwo
Jacek Mozgol – JSW
SCENARIUSZ, MATERIAŁY I KOORDYNACJA
Zbigniew Schinohl – JSW IT Systems
KIEROWNIK PROJEKTU
Patrycjusz Polak – JSW
MATERIAŁY ZDJĘCIOWE
Biuro Komunikacji i PR
MUZYKA
Licencja Artlist
LEKTOR
Beata Plaza - Żbikowska
Pragniemy serdecznie podziękować
Dyrektorom kopalń, Prezesom firm: JSW IT Systems oraz JSW Szkolenie i Górnictwo
oraz wszystkim pracownikom Grupy Kapitałowej JSW, którzy przyczynili się do realizacji tego projektu.
Specjalne podziękowania kierujemy do Piotra Grabonia, kierownika Działu BHP i Szkolenia KWK „Pniówek” oraz Arkadiusza Kąkola, nadsztygara ds. BHP KWK „Pniówek”, w której wykonano większość prac związanych z realizacją projektu. Andrzejowi Szmukowi, inżynierowi wentylacji KWK „Borynia-Zofiówka” Ruch Zofiówka, dziękujemy za ogromną pracę związaną z przystosowaniem modeli 3D kopalń/ruchów spółki dla potrzeb projektu. Za udzieloną pomoc, zaangażowanie i cenne wskazówki dziękujemy Leszkowi Palarzowi, kierownikowi Działu BHP i Szkolenia KWK „Knurów-Szczygłowice”, Adamowi Maternemu, sztygarowi oddziału JPW1-Sz KWK „Knurów-Szczygłowice” Ruch Szczygłowice, Piotrowi Kremcowi, kierownikowi Robót Górniczych ds. Robót Przygotowawczych, Adrianowi Murkowi, kierownikowi Działu BHP i Szkolenia KWK „Jastrzębie-Bzie”, Wojciechowi Klepkowi, nadsztygarowi ds. BHP KWK „Borynia-Zofiówka” Ruch Borynia oraz Markowi Konopce, nadsztygarowi Przeróbki Mechanicznej Węgla KWK „Budryk”.
To dzięki Wam mogły powstać „Kopalnie Jastrzębskiej Spółki Węglowej 360º”
CECHOWNIA
Cechownia jest miejscem, w którym zbierają się górnicy przed i po szychcie. To również miejsce załatwiania spraw służbowych, przez co uważana jest powszechnie za „serce” zakładu. Na wielu kopalniach bywa też miejscem organizacji uroczystości barbórkowych lub innych masowych spotkań górników.
PRASA FILTRACYJNA
Prasy filtracyjne wykorzystywane są do ciśnieniowego odwadniania koncentratu flotacyjnego lub zagęszczonych odpadów poflotacyjnych, pochodzących z procesu wzbogacania mułów węglowych. Wychodzący z prasy produkt charakteryzuje się niskim poziomem zawilgocenia i w całości stanowi odpad, który ładowany jest do wagonów i kierowany na zwałowiska odpadowe.
KOPALNIA ,,JASTRZĘBIE-BZIE”
HISTORIA I PERSPEKTYWY
Drążenie szybu 1 Bzie rozpoczęto w grudniu 2010 roku, a oficjalnie zakończono 10 października 2016 roku, udostępniając poziom 1110. Jest on szybem materiałowo-zjazdowym o głębokości 1164 metrów oraz średnicy rury szybowej wynoszącej 8 metrów. Z początkiem 2019 r. zadecydowano o wydzieleniu ze struktur kopalni ,,Borynia-Zofiówka-Jastrzębie” nowej kopalni, noszącej nazwę ,,Bzie-Dębina w budowie”. W tym samym czasie szyb 1 Bzie został przemianowany na Jan Paweł. Koniec roku 2019 przyniósł zmianę nazwy kopalni na ,,Jastrzębie-Bzie”. Nowa kopalnia pozwoli udostępnić jedne z największych złóż węgla koksowego typu 35 w Europie - ,,Bzie-Dębina” 1-Zachód i ,,Bzie-Dębina” 2-Zachód. Wielkość zasobów operatywnych tych złóż szacowana jest na ponad 180 mln ton. Szyb Jan Paweł jest połączony z wyrobiskami Ruchu Zofiówka kopalni ,,Borynia-Zofiówka”. Dzięki uzyskanemu obiegowi wentylacyjnemu można bezpiecznie prowadzić prace przygotowawcze i eksploatacyjne.
OSADZARKI ZIARNOWE
I MIAŁOWE
Osadzarki są urządzeniami, w których mieszaninę ziaren o różnej gęstości poddaje się oscylacyjnemu, bądź pulsacyjnemu działaniu wody. Pulsacja wywoływana jest poprzez cykliczne dozowanie sprężonego powietrza z kolektora do komór powietrznych. Proces ten doprowadza do wznoszenia i opadania wzbogacanego materiału na rusztach sitowych koryta roboczego, gdzie ziarna węgla układają się w warstwie górnej, zaś ziarna skały płonnej w warstwie dolnej. W zależności od układu technologicznego osadzarki mogą być przystosowane do wzbogacania nadawy o zróżnicowanym uziarnieniu (osadzarki ziarnowe i miałowe).
STACJA MATERIAŁOWA
Zlokalizowane na drogach przewozowych stacje materiałowe to posterunki ruchu, na których dokonuje się załadunku i rozładunku materiałów niezbędnych do prowadzenia robót górniczych. Materiały te, opuszcza się na dół szybem materiałowym, a następnie transportuje do określonych miejsc. W celu usprawnienia transportu materiały ładowane są na powierzchni do wozów kontenerowych, których konstrukcja umożliwia łatwe odłączenie podwozia od kontenera. Na stacji materiałowej kontener z ładunkiem mocowany jest na zestawie transportowym kolejki szynowej podwieszonej lub spągowej i transportowany dalej do miejsca przeznaczenia.
FILTR PRÓŻNIOWY
Filtry próżniowe służą do próżniowego odwadniania drobnych ziaren węgla (mułów), pochodzących z obiegu wodno-mułowego. Oddzielenie wody od drobin węgla w filtrach próżniowych uzyskuje się przez wytworzenie za pomocą pompy próżniowej różnicy ciśnień po obu stronach przegrody utworzonej z płótna filtracyjnego. Wychodzący z prasy produkt charakteryzuje się niskim poziomem zawilgocenia i wraz z miałem (koncentrat z osadzarki miałowej) może stanowić składnik mieszanki tworzącej produkt handlowy.
ZAGĘSZCZACZ PROMIENIOWY DORRA
W celu odzysku mułu zawartego w wodach popłuczkowych, które brały udział w procesach wzbogacania węgla, stosuje się zagęszczacze promieniowe Dorra. Zagęszczacz jest urządzeniem o działaniu ciągłym, służącym do technicznego rozdzielania zawiesin i przemywania osadów. Zbudowany jest z m.in. cylindrycznego zbiornika o dużej średnicy, zakończonego stożkowym dnem, zgarniacza szlamu i zespołu pomp mułowych. Odstany na dnie zbiornika muł zostaje skierowany pompami do odwodnienia. Proces ten może być realizowany w prasach filtracyjnych lub filtrach próżniowych. Obieg wodno-mułowy powinien być obiegiem zamkniętym, w którym jedynie uzupełnia się naturalne ubytki wody przemysłowej.
CENTRUM ZAAWANSOWANEJ
ANALITYKI DANYCH (CZAD)
Znajdujące się w budynku Biura Zarządu JSW S.A Centrum Zaawansowanej Analityki Danych (CZAD) monitoruje w czasie rzeczywistym parametry pracy maszyn i urządzeń wykorzystywanych w procesach urabiania, odstawy, transportu i przeróbki węgla w zakładach Spółki. Dane pobierane są bezpośrednio z zakładów górniczych, odpowiednio przetwarzane i analizowane za pośrednictwem informatycznej platformy integracyjnej a w razie potrzeby prezentowane na wielkoformatowych ekranach. Pełny dostęp do informacji i danych przechowywanych w różnych systemach umożliwia poprawę efektywności zarządzania środkami produkcji i bezpieczeństwa pracy.
ŁAŹNIA ŁAŃCUSZKOWA
Łaźnia łańcuszkowa wyposażona jest w podwieszane pod sufitem haki do zawieszania odzieży roboczej, zamocowane na łańcuchach służących do ich podnoszenia i opuszczania. Odzież robocza, często mokra i przepocona, podwieszona u góry schnie dzięki ogrzewaniu i wymuszonemu przepływowi ciepłego powietrza. Każdy łańcuch jest zabezpieczony kłódką, a hak oznaczony numerem identyfikacyjnym pracownika.
OSOBISTA LAMPA GÓRNICZA
Osoby przebywające w podziemnych wyrobiskach, jako obowiązkowy element wyposażenia, mają przy sobie osobistą lampę posiadającą nadajnik lokacyjny. Na zapytanie z urządzenia lokacyjnego nadajnik emituje sygnał w sposób ciągły lub okresowy przez nie mniej niż 7 dni. W zakładzie górniczym stosuje się systemy lokacyjne złożone z nadajników lokacyjnych oraz z urządzeń odbiorczych umożliwiających lokalizację nadajnika z odległości nie mniejszej niż 20 m we wszystkich kierunkach.Długą żywotność oraz dużą jasność i wysoką intensywność świecenia zapewnia nahełmnym lampom górniczym układ diod LED zasilanych niewielkim, bezobsługowym akumulatorem.
PRZYRZĄDY POMIAROWE
Szczególnym obowiązkiem niektórych służb kopalnianych, osób dozoru ruchu oraz pracowników wskazanych w przepisach lub wyznaczonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego, jest dokonywanie pomiarów stężenia metanu lub innych pomiarów atmosfery kopalnianej. Dlatego też w pomieszczeniach lampowni znajduje się punkt wydawania metanomierzy. Uprawnieni i odpowiednio przeszkoleni pracownicy pobierają tu metanomierze, wykrywacze gazów, detektory i przyrządy wielogazowe do pomiaru stężeń gazów i innych parametrów atmosfery kopalnianej.
PÓŁKA PYŁOWA
Półka pyłowa to lekka konstrukcja drewniana podwieszona pod stropem wyrobiska, na której usypany jest stożek z pyłu kamiennego o odpowiedniej wysokości. W przypadku wybuchu pyłu węglowego fala uderzeniowa powoduje zrzucenie półki i rozpylenie pyłu kamiennego w wyrobisku. Powstała mieszanka pyłu węglowego i kamiennego uniemożliwia dalsze rozprzestrzenienie wybuchu. Zestaw półek pyłowych tworzy zaporę przeciwwybuchową pyłową.
WIRÓWKA ODWADNIAJĄCA
Ostatni etap odwadniania miału węglowego o uziarnieniu 20-0 mm odbywa się przy wykorzystaniu wirówek odwadniających. Oddzielenie miału węglowego od wody następuje przy wykorzystaniu oddziaływania siły odśrodkowej. Skuteczność odwadniania zależy od wielkości obciążenia wirówki i równomierności podawania nadawy.
ZAKŁAD PRZERÓBKI
MECHANICZNEJ WĘGLA
Zakład Przeróbki Mechanicznej Węgla KWK „Knurów-Szczygłowice” Ruch Szczygłowice dysponuje mocą przerobu urobku na poziomie 1400 t/h. Funkcjonują tu dwa ciągi technologiczne, w których można wzbogacać selektywnie węgiel typu 34.2 i 35.
Do głównych operacji technologicznych należą:
- przygotowanie i kruszenie klasy ziarnowej + 200 mm,
- klasyfikacja wstępna,
- trójproduktowe wzbogacanie klasy 200÷20 mm w cieczy ciężkiej,
- trójproduktowe wzbogacanie miału 20÷0 mm w osadzarkach,
- kruszenie przerostów i ponowne wzbogacanie w osadzarkach,
- flotacja klasy 0÷0,5 mm,
- odwadnianie produktów wzbogacania,
- zagęszczanie wód popłuczkowych.
Końcowym efektem wzbogacania węgla są produkty handlowe, które poprzez system przenośników taśmowych i zbiorników ładowane są do wagonów.
ŚCIANA
W polskim górnictwie najbardziej rozpowszechnione są ścianowe systemy eksploatacji węgla. Ściana jest wyrobiskiem ograniczonym dwoma, najczęściej równoległymi wyrobiskami chodnikowymi, tzw. przyścianowymi. Eksploatowany pokład węgla znajduje się w czole ściany. W zależności od przyjętego systemu wybierania, przewietrzania oraz pełnionych funkcji, wyrobisko przyścianowe może nosić nazwę: chodnik podścianowy, chodnik nadścianowy, chodnik wentylacyjny, chodnik transportowy, pochylnia lub upadowa. Obramowują one pole wybierania ściany, tzw. parcelę ściany, czyli część złoża przewidzianą do wybrania. Bieg ściany rozpoczyna się z rozruchowej przecinki ścianowej (dowierzchni). W trakcie urabiania węgla za pomocą kombajnu czoło ściany - tzw. front eksploatacji, sukcesywnie przesuwa się wzdłuż chodników przyścianowych, aż do osiągniecia ustalonej granicy wybiegu. Zaburzenia geologiczne (uskoki), filary ochronne, granice obszaru górniczego, stare zroby itp. ograniczają projektowane pole wybierania i wybieg ściany. Jedną z ważnych cech ściany jest sposób kierowania stropem, czyli sposób likwidacji pustki po wybranej kopalinie. W Jastrzębskiej Spółce Węglowej stosowany jest zawałowy sposób kierowania stropem, w którym pustka po wyeksploatowanym pokładzie węgla w wyniku zawału skał stropowych wypełnia się gruzowiskiem skały płonnej, aż do samopodsadzenia.
OBUDOWA ZMECHANIZOWANA
Ścianowa obudowa zmechanizowana przeznaczona jest głównie do zabezpieczenia przed opadem węgla i skał przestrzeni roboczej powstałej w wyniku urabiania pokładu węgla oraz odseparowania jej od strefy zawału skał stropowych. Składa się z zabudowanych obok siebie sekcji obudowy, które stabilizowane są przez rozparcie między stropem a spągiem pokładu. Przy doborze obudowy zmechanizowanej do danej ściany bierze się pod uwagę w szczególności warunki górniczo-geologiczne w pokładzie, a także inne czynniki mające wpływ na bezpieczeństwo pracowników i ruchu zakładu górniczego.
PRZENOŚNIK TAŚMOWY
Przenośnik taśmowy, czyli taśmociąg, to urządzenie transportowe o ograniczonym zasięgu, przeznaczone do transportu materiałów sypkich, drobnych, ziarnistych, bryłowych, a w określonych przepisami przypadkach również ludzi. Składa się z zespołu napędowego, wysięgnika, konstrukcji nośnej, pętlicowego zasobnika taśmy, odpowiednio dobranej taśmy przenośnikowej, podtrzymywanej i prowadzonej na krążnikach (rolkach) oraz ze stacji zwrotnej. Taśma może być wykonana z różnych materiałów np. gumy, silikonu, a nawet stali. Transport przenośnikami taśmowymi może odbywać się w płaszczyźnie poziomej lub nachylonej pod niewielkim kątem.
ZAŁADUNEK WĘGLA
DO WAGONÓW
W KWK „Knurów-Szczygłowice” Ruch Szczygłowice załadunek węgla do wagonów prowadzi się na 11 torach załadowczych.
Ładuje się tu:
- koncentraty ze wzbogacania w cieczy ciężkiej,
- koncentraty ze wzbogacania w osadzarkach miałowych,
- mieszanki energetyczne,
- flotokoncentrat,
- gotowe produkty handlowe bezpośrednio ze zwałów lub z produkcji mieszanek energetycznych,
- miał wzbogacony, powstający z klasyfikacji koncentratu ze wzbogacania w cieczy ciężkiej.
Tory załadowcze węgla wyposażone są w wagi wagonowe mechaniczne, z wyjątkiem dwóch torów, gdzie węgiel ważony jest przy pomocy odmiarowych wag zbiornikowych oraz punktu załadowczego na zwale węgla, który posiada elektroniczną wagę taśmową.
KOMORA ĆWICZEŃ
Komora ćwiczeń Kopalnianej Stacji Ratownictwa Górniczego KWK „Pniówek” zlokalizowana jest na poziomie -3,2 m. Przy wejściu znajduje się stanowisko prowadzącego ćwiczenia, umożliwiające łączność z zastępami ratowniczymi. W komorze, symulującej wyrobisko dołowe łącznie z możliwością zadymienia i podniesienia temperatury otoczenia, przeprowadza się powierzchniowe ćwiczenia ratownicze oraz okresowe szkolenia załogi z użyciem aparatów ucieczkowych.
STACJA ODMETANOWANIA
Powierzchniowa stacja odmetanowania wyposażona jest w urządzenia przeznaczone do prowadzenia procesu odmetanowania tzn. ujęcia gazu towarzyszącego złożom węgla i jego dalszego przetłaczania. Ujmowany w wyrobiskach górniczych metan przesyłany jest rurociągami na powierzchnię. Jego koncentracja w rurociągach odmetanowania wynosi 50% - 60%. Praca sprężarek zabudowanych w stacji odmetanowania kontrolowana jest przez układ sterowania i monitorowania, który zapewnia współpracę z poszczególnymi częściami systemu. Zadaniem całego procesu odmetanowania jest ujęcie jak największej ilości gazu do instalacji w celu jego dalszego gospodarczego wykorzystania i ograniczenia efektu cieplarnianego.
CENTRALNY MAGAZYN RATOWNICZY
Centralny Magazyn Ratowniczy powstał w styczniu 2019 r. w Ruchu Zofiówka KWK „Borynia-Zofiówka”. Zgromadzono w nim ponad 150 typów różnego rodzaju materiałów, urządzeń i narzędzi niezbędnych do prowadzenia akcji ratowniczej. Ich wydanie z Centralnego Magazynu Ratowniczego jest możliwe wyłącznie na potrzeby nieprzewidzianych akcji ratowniczych w danej kopalni / ruchu JSW S.A.
MAGAZYN SPRZĘTU ALPINISTYCZNEGO
W KWK „Pniówek” działają zastępy specjalistyczne do prac z użyciem technik alpinistycznych, w związku z czym, w pomieszczeniach Kopalnianej Stacji Ratownictwa Górniczego znajduje się magazyn tego sprzętu.
APARAT UCIECZKOWY
Aparat ucieczkowy ma za zadanie izolować drogi oddechowe użytkownika w trakcie wycofywania się ze strefy zagrożenia, w której stężenie gazów przekracza dopuszczalne normy, a ilość tlenu jest niewystarczająca do oddychania.
W kopalniach Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A. stosowane są aparaty ucieczkowe typu OXY 6000, 1PVM KS i KA-60. Ich użytkowników szkoli się teoretycznie i praktycznie w zakresie obsługi. W zależności od typu, minimalny czas ochronnego działania tego sprzętu wynosi od 50 do 60 minut.
UKŁAD KOGENERACYJNY
Kogeneracja to proces jednoczesnego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła. Jest on zdecydowanie bardziej opłacalny niż niezależna produkcja energii i ciepła. W układach kogeneracyjnych wybudowanych w zakładach JSW S.A. gospodarczo wykorzystywany jest metan ujmowany w procesie odmetanowania. Głównymi elementami instalacji takiego układu są przyłącza gazu kopalnianego, silniki gazowe napędzające agregaty prądotwórcze oraz układy wyprowadzenia mocy elektrycznej i ciepła. Wytwarzana energia elektryczna wykorzystywana jest na potrzeby zakładów JSW S.A., zaś ciepło odzyskane poprzez układy schładzające silniki i spaliny służy do ogrzewania pomieszczeń za pośrednictwem sieci ciepłowniczej. W Spółce funkcjonują także układy trójgeneracyjne, w których część odzyskanego ciepła zasila schładzające wodę sprężarki absorpcyjne. Dzięki urządzeniom centralnej klimatyzacji sprowadzona pod ziemię zimna woda umożliwia obniżenie temperatury powietrza w wyrobiskach dołowych i znaczącą poprawę komfortu pracy.
KOPALNIANA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO
W kopalnianej stacji ratownictwa górniczego znajdują się pomieszczenia przeznaczone do przechowywania, konserwacji i naprawy sprzętu ratowniczego, przeprowadzania szkolenia teoretycznego i praktycznego ratowników górniczych oraz grupowania ratowników zmobilizowanych do akcji ratowniczej. Znajduje się tu także komora ćwiczeń do prowadzenia praktycznych ćwiczeń ratowniczych oraz szkolenia pracowników zakładu górniczego w posługiwaniu się ucieczkowym sprzętem ochrony układu oddechowego.
APARAT RATOWNICZY W-70
Aparat tlenowy roboczy, typu W-70 produkcji polskiej, w połączeniu z maską twarzową jest przeznaczony do izolowania dróg oddechowych ratownika od atmosfery nienadającej się do oddychania. Stanowi on podstawowe wyposażenie polskich służb ratownictwa górniczego w górnictwie węgla i soli (ok. 65%).
Aparat W-70 posiada zamknięty układ oddechowy z tlenem sprężonym w butli stalowej i pochłaniaczem CO2 jednokrotnego użycia. Dodatkowym elementem wyposażenia, poprawiającym komfort oddychania, jest urządzenie do schładzania wdychanego powietrza, niezwykle ważne podczas prowadzenia akcji w trudnych warunkach mikroklimatu, gdzie temperatura otoczenia i wilgotność są wysokie. W zależności od zastosowanej wielkości pochłaniacza i stopnia napełnienia butli tlenowej, aparat może być używany do wykonywania prac trwających do czterech godzin.
PRZEKOPY I PRZECZNICE
Przekopy i przecznice to wykonane w skałach płonnych poziome wyrobiska korytarzowe łączące wyrobiska przyszybowe z rejonami prowadzonych robót górniczych. Należą do głównych wyrobisk udostępniających złoże węgla kamiennego na poszczególnych poziomach kopalni. Stanowią stałą, podziemną infrastrukturę zakładu górniczego i pełnią bardzo ważne funkcje: techniczne, wentylacyjne i logistyczne.
KOLEJKA DO TRANSPORTU
MATERIAŁÓW I LUDZI
Oprócz kolei podziemnej, transport materiałów i ludzi w wyrobiskach podziemnych odbywa się przystosowanymi do tego celu kolejkami podwieszonymi lub spągowymi, z napędem linowym lub własnym, w oparciu o ściśle określone zasady bezpieczeństwa. W wyrobiskach, w których odbywa się transport, nikt nie powinien przebywać poza wyznaczonymi do tego celu miejscami.
STACJA OSOBOWA
Stacja osobowa to posterunek ruchu, na którym odbywa się wsiadanie i wysiadanie załogi do i z pociągów osobowych. Obowiązują tu ściśle określone przepisami zasady bezpieczeństwa. Wyrobisko w tym miejscu musi mieć odpowiednie wymiary i zapewniać wymagany przepisami odstęp między środkiem transportowym a obudową wyrobiska, a także innymi zabudowanymi urządzeniami od strony wsiadania i wysiadania załogi (nie mniej niż 0,8 m, do wysokości nie mniejszej niż 1,8 m). Każda stacja osobowa oznaczona jest znakami określającymi jej początek i koniec a także wyposażona w środki łączności oraz tablice rozkładu jazdy informujące m.in. o osobach pełniących obowiązki kierownika pociągu osobowego. Na stacji o długości ok. 60 m mieści się pociąg złożony z lokomotywy i 12 wozów osobowych, mieszczących maksymalnie po 12 osób.
KOMBAJN CHODNIKOWY
Do drążenia wyrobisk górniczych węglowych i kamienno-węglowych o dowolnym kształcie wykorzystywany jest kombajn chodnikowy. Ta samojezdna maszyna górnicza o napędzie elektrycznym, poruszająca się na podwoziu gąsienicowym, przeznaczona jest do wykonywania czynności, takich jak urabianie, ładowanie i transport urobku poza przodek drążonego wyrobiska. Stanowi integralną część kompleksu przodkowego, na który składają się ponadto podajnik zgrzebłowy oraz urządzenia wentylacyjne i pomocnicze. Podstawowymi elementami składowymi kombajnu chodnikowego są: organ urabiający zakończony głowicą urabiającą uzbrojoną w noże skrawające, obrotnica, ładowarka łapowa, podawarka zgrzebłowa, podest (pomost) roboczy, skrzynia aparaturowa, agregat hydrauliczny i podwozie gąsienicowe.
PRZODEK GÓRNICZY
Przodek górniczy jest końcowym odcinkiem drążonego wyrobiska górniczego, który postępuje (przesuwa się) o kolejne kilka metrów na każdej zmianie roboczej. W przodku lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie mają miejsce wszelkie prace związane z drążeniem wyrobiska. Dawniej skały urabiane były ręcznie za pomocą prostych narzędzi górniczych, takich jak: kilof, łopata, młotek i pyrlik. Obecnie do tego celu wykorzystuje się kombajny chodnikowe lub materiały wybuchowe (w przypadku przodków kamienno-węglowych lub kamiennych, gdzie występują skały trudnourabialne).
PRZENOŚNIK ZGRZEBŁOWY
Przenośnik zgrzebłowy jest urządzeniem transportowym typu przesuwającego, w którym przymocowane do łańcucha elementy poprzeczne, zwane zgrzebłami, przesuwają materiał w rynnach przenośnika do kolejnego urządzenia transportowego lub do punktu załadowczego. Przenośnik zgrzebłowy przeznaczony jest głównie do transportu węgla i kamienia w postaci sypkiej i w kawałkach o nieregularnych kształtach i dużym ciężarze.
KOMBAJN ŚCIANOWY
Kombajn ścianowy jest maszyną górniczą o napędzie elektrycznym, przeznaczoną do mechanicznego urabiania i ładowania węgla na ścianowy przenośnik zgrzebłowy. Stanowi integralną częścią zmechanizowanego kompleksu ścianowego, na który składają się ponadto: przenośnik zgrzebłowy ścianowy, przenośnik zgrzebłowy podścianowy wraz z kruszarką, sekcje obudowy zmechanizowanej oraz urządzenia pomocnicze. Porusza się na konstrukcji przenośnika zgrzebłowego wyposażonego w bezcięgnowy system posuwu, urabiając caliznę węglową w sposób zależny od wybranej technologii urabiania (jednokierunkowo lub dwukierunkowo). Kombajn ścianowy składa się z korpusu, sań kombajnowych (konstrukcja nośna kombajnu), dwóch oddzielnych głowic urabiających wraz z organami urabiającymi uzbrojonymi w noże skrawające, ciągnika kombajnowego, silników elektrycznych i skrzyni aparaturowej. Ze względów bezpieczeństwa w kombajnach stosowane jest sterowane radiowe.
GÓRNICZY WYCIĄG SZYBOWY
(WINDA SZYBOWA)
Górniczy wyciąg szybowy służy do transportu urobku, materiałów i ludzi w szybie, łączącym powierzchnię z częścią podziemną kopalni. Przed wejściem do jednego z pięter naczynia wyciągowego przystosowanego do jazdy ludzi, tzw. klatki, należy zarejestrować zjazd. W tym celu należy odbić w czytniku indywidualną kartę identyfikacyjną. Podobną czynność należy powtórzyć po wyjeździe na powierzchnię. W ten sposób rejestrowany jest czas pracy pod ziemią. Jeszcze w drugiej połowie ubiegłego wieku służył do tego celu blaszany znaczek identyfikacyjny (marka), wieszany w markowni na specjalnej tablicy.
SZYB
Szyb jest pionowym wyrobiskiem o dużym przekroju poprzecznym i znacznej głębokości, prowadzącym z powierzchni terenu do podziemnej części kopalni. Zasadniczą jego częścią jest rura szybowa, czyli wyrobisko, o najczęściej kołowym przekroju poprzecznym, wykonane do projektowanej głębokości, zabezpieczone obudową o odpowiedniej konstrukcji (betonowa, żelbetowa, tubingowa itp.). Ze względu na pełnioną funkcję można wyróżnić szyby:
• wydobywcze,
• wentylacyjne,
• materiałowe,
• zjazdowe.
Szyby mogą łączyć kilka funkcji, np. szyb materiałowo-zjazdowy.
BIURO PRZEPUSTEK
Każda osoba, która nie posiada indywidualnej karty identyfikacyjnej lub przepustki umożliwiającej wejście na teren zakładu, zobowiązana jest do zarejestrowania się w biurze przepustek, określenia celu wizyty i docelowego działu. Otrzymaną przepustkę należy potwierdzić w miejscu docelowym.
MASZYNA WYCIĄGOWA
Elementem napędowym górniczego wyciągu szybowego jest maszyna wyciągowa. Jej konstrukcja składa się z bębna napędowego lub koła pędnego, na które nawinięta jest lina pędna, wału głównego, silników elektrycznych prądu stałego lub przemiennego, układu sterowania i regulacji prędkości oraz układu hamulcowego. Układ napędowy maszyny wyciągowej pozwala na ruch naczyń wyciągowych w obu kierunkach (opuszczanie, ciągnięcie) i w znacznym stopniu decyduje o wielkości wydobycia i bezpieczeństwie transportu w szybie.
BRAMA OSOBOWA
Kopalnia jest ściśle chronionym zakładem pracy, gdzie obowiązuje zakaz wejścia osób postronnych. Na ogrodzony teren można się dostać jedynie przez oddzielne bramy towarowe i osobowe, podlegające stałemu nadzorowi służb ochrony zakładu. Pracownik kopalni rejestruje swoje wejście i wyjście w jednym z czytników, przy użyciu indywidualnej karty identyfikacyjnej. Dodatkowo, jego zdjęcie wyświetlane jest na monitorach, umożliwiając pracownikom ochrony dodatkową weryfikację osób wchodzących i wychodzących.
SKIP
Skip służy do transportu urobku z poziomu wydobywczego kopalni na powierzchnię. Jest naczyniem wyciągowym w kształcie prostopadłościanu o dużej pojemności, ładowanym urobkiem od góry i opróżnianym od dołu. Porusza się w szybie za pomocą lin wyciągowych nośnych i lin wyciągowych wyrównawczych, osiągając prędkość ok. 16 m/s. Skipy przemieszczają się w szybie na prowadzeniu sztywnym (prowadniki, rolki kierunkowe) lub dzięki linom prowadzącym naprężonym w szybie.
WIEŻA SZYBOWA
Wysoka budowla o konstrukcji szkieletowej lub monolitycznej, usytuowana bezpośrednio nad szybem kopalnianym, to wieża szybowa. Ten charakterystyczny element górnośląskiego krajobrazu wykonany jest z żelbetu i stali (kiedyś drewna i cegły). Na konstrukcji wieży szybowej umieszone są koła kierownicze lin górniczego wyciągu szybowego.
LAMPOWNIA
Pomiędzy łaźnią górniczą a nadszybiem znajduje się lampownia przeznaczona do przygotowania, ładowania, przechowywania i konserwacji lamp osobistych. To tutaj pracownicy pobierają przed zjazdem na dół lampy górnicze, a także aparaty ucieczkowe oraz niezbędne urządzenia pomiarowe np. metanomierze. Lampy umieszczone są na specjalnych stojakach (ładownicach), gdzie ładowane są ich akumulatory.
NADSZYBIE
Nadszybie to budowla lub pomost o konstrukcji metalowej, znajdujący się na powierzchni nad wylotem szybu. Wyposażone jest m.in. w urządzenia sygnalizacji szybowej obsługiwane przez sygnalistę.
W trakcie prowadzenia jazdy ludzi, wydobycia lub transportu materiałów wyciągiem szybowym dwunaczyniowym i korzystania z sygnalizacji jednouderzeniowej sygnały wykonawcze do maszynisty wyciągowego są nadawane przez sygnalistę ze stanowiska głównego na nadszybiu.
NACZYNIE WYCIĄGOWE
Naczynie wyciągowe jest elementem górniczego wyciągu szybowego, służącym do transportu ludzi, materiałów lub urobku. Właściwe połączenie naczynia wyciągowego z liną wyciągową zapewnia odpowiednie zawiesie (sercówka samozaciskowa). Naczynia wyciągowe przemieszczają się w szybie na prowadzeniu sztywnym (prowadniki, rolki kierunkowe) lub dzięki linom prowadzącym naprężonym w szybie.
PODSZYBIE
Podszybie to poziome wyrobisko komorowe łączące wyrobiska udostępniające danego poziomu z szybem. W rejonie podszybia znajduje się zespół wyrobisk związanych z obsługą szybu i danego poziomu. Stanowią je: wloty do szybu, obiegi szybowe oraz komory przyszybowe, takie jak komora pomp, zajezdnia lokomotyw, ładownia akumulatorów, skład materiałów wybuchowych, poziomowa komora przeciwpożarowa, komora narzędziowa, magazyny, warsztaty itp.
KOLEJ PODZIEMNA
Jednym z podstawowych rodzajów kopalnianego transportu jest kolej podziemna. Służy ona do przewozu ładunków oraz dowozi pracowników na stanowiska pracy, które są oddalone niejednokrotnie o kilka kilometrów od szybu zjazdowego. W jej skład, podobnie jak na powierzchni, wchodzą:
• urządzenia stałe, takie jak tory kolejowe, posterunki ruchu, stacje, zajezdnie itp.,
• wozy urobkowe, wozy osobowe, wozy do transportu materiałów, maszyn i urządzeń oraz wozy specjalne,
• lokomotywy (akumulatorowe lub spalinowe),
• specjalne pojazdy techniczne, takie jak dźwigi na wozach, wozy do pomiaru toru i inne,
• mechaniczne urządzenia towarzyszące, jak kolejki łańcuchowe, hamulce torowe, przesuwniki,
• aparatura i urządzenia elektrotechniczne oraz aparatura blokad, sterowania i zarządzania pracą kolei.
AUTOMAT KAZIK
Automat KAZIK to połączenie szafy wydającej artykuły BHP z oprogramowaniem zarządzającym. Stosowany jest do wydawania jednorazowych masek przeciwpyłowych, służących do ochrony przed szkodliwym działaniem pyłów występujących w powietrzu kopalnianym oraz wkładek przeciwhałasowych, służących do ochrony narządu słuchu pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występuje hałas o poziomach wyższych niż wartości dopuszczalne. Użytkownik, zbliżając swoją kartę identyfikacyjną, loguje się do systemu, a przeznaczone dla niego środki ochrony indywidualnej zostają automatycznie wydane z zasobników automatu.
KLASYFIKACJA WSTĘPNA
Wytransportowany z dołu kopalni w naczyniach skipowych węgiel surowy, tzw. nadawa, za pomocą przenośników taśmowych dostaje się na przesiewacze rusztowe, gdzie odbywa się jego klasyfikacja na ziarna węgla do 200 mm. Kolejny rozdział ziaren, na klasy 20-0 mm oraz 200-20 mm, odbywa się w węźle klasyfikacji wstępnej z wykorzystaniem przesiewaczy wibracyjnych. Klasa ziarnowa 20-0 mm kierowana jest do dalszego wzbogacania w osadzarkach miałowych, a ziarna 200-20 mm kierowane są do węzła wzbogacania w cieczy ciężkiej zawiesinowej.
MODEL KOPALNI 3D
Lokalizację charakterystycznych miejsc i obiektów na powierzchni kopalni można łatwo przedstawić za pomocą zdjęć i filmów wykonanych z drona, ale jak komunikatywnie zobrazować lokalizację wyrobisk i miejsc znajdujących się na dole kopalni? Najlepszym sposobem wydaje się wykorzystanie dostępnego w kopalniach JSW S.A. programu „VentSim DESIGN™, który służy m.in. do obliczania sieci wentylacyjnych w oparciu o model trójwymiarowy 3D. Program pozwala na odwzorowanie rzeczywistego układu wyrobisk w skali 1:1, umożliwiając tym samym zobrazowanie, gdzie w podziemnej przestrzeni kopalni znajdują się miejsca i wyrobiska przedstawiane w filmie.
DYSPOZYTORNIA
W podziemnym zakładzie górniczym zorganizowana jest służba dyspozytorska ruchu zakładu górniczego, która na bieżąco kontroluje jego ruch i stan bezpieczeństwa pracy korzystając ze środków technicznych, znajdujących się na wyposażeniu dyspozytorni. Dyspozytornia ruchu należy do podstawowych obiektów zakładu górniczego i jest budynkiem lub pomieszczeniem wyposażonym w systemy: ogólnozakładowej łączności telefonicznej, łączności i alarmowania oraz kontroli stanu zagrożeń.
W zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny, takich jak JSW S.A., występują trzy rodzaje dyspozytorów:
• dyspozytor ruchu zakładu górniczego,
• dyspozytor gazometrii (w warunkach występowania zagrożenia metanowego II-IV kategorii),
• dyspozytor-obserwator tąpań (w warunkach występowania zagrożenia tąpaniami).
Organizację i zakres działania służby dyspozytorskiej ustala kierownik ruchu zakładu górniczego.
BOLTER MINER
Wyprodukowany w Stanach Zjednoczonych kombajn urabiająco-kotwiący „Bolter-Miner” 12CM30 rozpoczął pracę w KWK „Budryk” 12 listopada 2019 r. w ramach realizowanego w JSW S.A. projektu „Samodzielna obudowa kotwowa”. Jest pierwszą tego typu maszyną w polskim górnictwie. Obudowa kotwowa jest stosowana na całym świecie, m.in. w: Australii, RPA, Rosji i Czechach. Jest znacznie tańsza od tradycyjnej obudowy podporowej i równie bezpieczna. Wykonywanie obudowy kotwowej polega na wierceniu w stropie i ociosach wyrobiska otworów a następnie umieszczaniu w nich kotew rozpieranych lub wklejanych o określonej długości. W trakcie pracy kombajn Bolter-Miner kotwi strop i ociosy wyrobiska, drążąc średnio około 15 metrów chodnika dziennie. Kompleks przodkowy z kombajnem Bolter-Miner pozwala na osiąganie większych postępów wyrobisk, niż stosowane dotychczas rozwiązania, zaś zastosowanie obudowy kotwowej znacząco zmniejsza nakłady ponoszone w procesie przygotowania produkcji węgla oraz poprawia bezpieczeństwo zatrudnionej załogi, przy mniejszej pracochłonności, niż przy zastosowaniu tradycyjnej obudowy stalowej podporowej.